Joris van Os

Laatst kwam ik een ex van vroeger tegen en weet u wat ze zei? Ze zei: ‘Joortje, eigenlijk ben jij gewoon een nihilistische Pippi Langkous.’
Dus ik zeg: Wat de fuk, dude!
Maar toen ik er een nachtje over geslapen had dacht ik: ze heeft ook eigenlijk wel gelijk. Zo voel ik me soms precies, als een Pippi Langkous die is opgegroeid en aan de drugs geraakt. Ik ben weliswaar niet aan de drugs maar het had zomaar gekund.
Ik zie dat trouwens best voor me. Een oudere Pippi, compleet fucked up en gedesillusioneerd en depressief: eerst raakt ze Villa Kakelbont kwijt aan de staat wegens achterstallige erfbelasting, dan gaat die schimmel dood aan een paardenziekte, of dat paard aan een schimmelziekte, en ik weet niet hoe oud apen worden maar meneer Nilsson zal vast ook wel gauw de pijp uit zijn dus die krijgt een naamloos grafje aan de kant van de weg, Tommy gaat bedrijfskunde studeren in Strontheim of weet ik veel waar, Annika is zo’n domme koe, die mag de tiepmiep gaan uithangen bij importbedrijf Köntjelick, nou dan heb je nog die dode moeder en afwezige vader, dus tegen de tijd dat Pippi twintig is zal ze het vertrouwen in de mensheid wel zo grondig verloren hebben dat ze zich op een tweekamerappartement in Stockholm helemaal suf zit te blowen.
De verhuurder schrijft: ‘Geachte mevrouw Langkous, wij hebben uw verzoek om de huur te voldoen met goudstukken uit een piratenschat in goede orde ontvangen. Bij deze moeten wij u helaas laten weten dat wij van wooncorporatie Knäckebröd uitsluitend elektronische betalingen accepteren. Hopende u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd, et cetera.’ Nou, dan zit Pippi mooi in de shit, want ze kan moeilijk tegen de fiscus zeggen dat het goud afkomstig is van haar vader de negerkoning, die in Taka-Tukaland de inheemse bevolking heeft uitgemolken.
Afijn, Pippi moet dus een manier vinden om al dat goud wit te wassen. Maar weet dat wereldvreemde kind veel hoe dat moet. Via via kent ze wel iemand, maar die is een beetje schimmig, en als ze op een avond ook nog het slachtoffer wordt van een ripdeal en bijna in de poeperd wordt genomen ziet ze er maar helemaal vanaf. Dus daar gaat Pippi, nooit naar school geweest, nooit een vak geleerd, met lood in de kousen naar het uitzendbureau. ‘Heb je ervaring in sales en acquisitie?’ vragen ze daar. ‘Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk wel dat ik het kan,’ lacht Pippi. Er valt even een ongemakkelijke stilte, waarna de recruiter zegt: ‘Ja ha ha leuk, maar even serieus, heb je ergens ervaring in zodat ik je aan een werkgever kan voorstellen?’
Nou, je begrijpt het al, Pippi kan alleen nog aan de slag bij een callcenter waar ze onwelwillende slachtoffers een Ziggo-abonnement in de maag proberen te splitsen. En daar zit ze dan, arm feeëriek meisje, zielig naïef eenzaam poppetje, met een headsetje op in een kantoortuin. Ze dacht dat haar hele leven een sprookjesbestaan zou zijn, dat ze eeuwig de recalcitrante aap kon blijven uithangen, maar pats boem daar slaat haar elfenbreintje te pletter op de meedogenloze kilte der prozaïsche werkelijkheid.
Ja Pippi, nu zit je ineens in een wereld waarin het onbeteugeld knagen aan tyfusgrote lolly’s leidt tot hyperglykemie en diabetische coma. Een wereld waarin je een afschuwelijke doodsklap maakt als je vijfhoog uit een raam springt. Een wereld zonder trollen en piraten en waternimfen en gratis slagroomtaarten. Dan kun je wel op je zesenvijftigste naar het Magic Mystery Festival in Heeswijk-Dinther gaan, verkleed als Arwen uit Lord of the Rings, maar de realiteit, daar valt niet tegenop te cosplayen.
Om een lang verhaal kort te maken: Pippi krijgt, als ervaringsdeskundige, een baan bij de Raad voor de Kinderbescherming. Dan moet ze als een Tante Pastellia langs de deuren om ontaarde kinderen uit de ouderlijke macht te zetten en naar het kindertehuis te slepen. En reken maar dat de ironie haar niet ontgaat! Als ze om half zeven ’s ochtends haar meurende nest wordt uitgewekkerd denkt ze: Kanker! Hoe heeft het in godsnaam zo ver kunnen komen?
Uiteindelijk zegt ze: Fuck alles.
Dus: een nihilistische Pippi Langkous.
Afijn, zoiets maar dan met mij in plaats van Pippi Langkous.

Wijlen Bob den Uyl schreef dat men soms in een fractie van een seconde een uiterst klein deel van een reeks gebeurtenissen ziet die samen een volstrekt begrijpelijk en logisch verband vertonen.
Zou men deze reeks in zijn geheel kunnen overzien, dan was er geen sprake van onbegrip en verbazing, maar juist doordat onze observatie zich door omstandigheden beperkt tot een geisoleerd fragment, kan het waargenomene leiden tot kwalijke en misleidende praatjes.
In dit kader wil ik even toelichten wat mij heden deze middag overkwam.
Ik bezoek een keurig etablissement in de Eindhovense negorij en na het drinken van een opkikker loop ik het toilet binnen. Daar staat een oud mannetje driftig aan zijn broek te rukken.
‘Ik krijg mijn riem niet los,’ zegt hij treurig.
Het menneke heeft iets alzheimerigs. Hij kijkt met ontredderde ogen om zich heen.
‘Nou, das niet zo fraai,’ zeg ik.
Hij trekt en puft. Zijn riem zit te strak. De broek zit ongeveer onder zijn oksels en hij heeft geen kracht in zijn spichtige armen.
‘Kan ik iemand voor u roepen?’ vraag ik.
Ach wat kijkt hij ontheemd, het mannetje! Hij lijkt de vraag niet eens te begrijpen.
‘Ik krijg mijn riem niet los,’ herhaalt hij.
We kijken elkaar aan en er ontstaat iets van een patstelling. Ik kan hem moeilijk opzij duwen en naar het enige urinoir marcheren.
Ik denk heel diep na.
Kom op Van Os, zeg ik bij m’n eigen, je hele familie zit in de geriatrische zorg, jij kunt best één keer iets goeds doen voor de minderbedeelde medemens.
‘Goed,’ zeg ik. ‘Ik help wel even.’
‘Dank u,’ zegt het mannetje opgelucht.
Geen beweging in te krijgen. Die godvergeten riem hebben ze in het tehuis zeker vastgelijmd.
‘Hij zit goed vast,’ zeg ik.
Ik trek aan de broek en het mannetje puft.
Natuurlijk, uiteraard, vanzelfsprekend, komt er juist op dat moment een vent met hoge nood binnengestormd. Hij werpt één blik op onze verhitte koppen en besluit subiet dat hij van dit hele tafereel verschoond wil blijven. ‘Neem me vooral niet kwalijk,’ zegt hij terwijl hij weer naar buiten struikelt.
Nou mensen, dan kun je atheïst wezen, maar op zo’n moment hoor je God van zijn hemelse troon lazeren van het lachen. ‘Dat zal die Van Os met zijn messiascomplex leren,’ denkt ie.
Afijn, ik heb het brave mannetje toch nog kunnen helpen. Net als Bob den Uyl heb ik de leeftijd bereikt waarop het je niet meer kan schelen hoe ze over jou en je wel of niet absurde handelingen denken.
Maar mochten de kranten morgen inkoppen met: ‘Beruchte schrijver en charmeur Van Os loopt George Michael uit te hangen in plaatselijk urinoir’, dan weet u bij deze hoe ‘t zit.
Ik dank u voor uw tijd.

*sarcasmewaarschuwing

De afgelopen twee dagen had ik weer eens ruimschoots gelegenheid om na te denken over de aloude vraag: hebben wij een ziel?
Vast niet. U kunt de Happinez lezen dat het een lieve lust is, het idee dat zich ergens in ons lijf een onsterfelijk deeltje bevindt dat als een reddingscapsule gelanceerd wordt wanneer het ten onder gaat wordt met de dag onwaarschijnlijker.
We hebben geen brein, we zijn ons brein, zegt neurobioloog Dick Swaab, en we mogen vrezen dat we onze eigen dood inderdaad niet overleven.
Of dat heel vreselijk is weet ik niet. Persoonlijk moet ik er niet aan denken om de eeuwigheid met mezelf te moeten doorbrengen. Jullie krijgen om de zoveel tijd een droeflollig stukje te lezen, maar ik moet de hele dag naar dat gezeik luisteren. Soms word ik een paar tellen eerder wakker dan Joris van Os en dan denk ik: zit ik weer een hele dag met die mallotige vent opgescheept.
Hoe dan ook, waarom dacht ik ineens na over de ziel? Nou mensen, omdat ik deze week te kampen had met een migraine van het allerploertigste soort.
Nu weet ik wat u denkt: ‘Joortje, jij mag dan woest aantrekkelijk zijn en ook nog eens extreem charmant en getalenteerd en knap en vernuftig en —
Wacht, ik ben even de draad van m’n verhaal kwijt …
O ja. U denkt: ‘Joortje, jij mag dan supercool zijn, maar een eersteklas slapjanus ben je ook. Jij kunt gewoon niet tegen een beetje koppijn.’
Leugens! Ik heb een enorm hoge pijndrempel. Ik laat me onverdoofd behandelen bij de tandarts. Na een mislukte parachutesprong ben ik eens met gebroken enkel teruggemarcheerd naar het vliegveld. En van deze twee zinnen is er maar één gelogen.
Maar bij migraine gebeurt er iets raars.
De wereld verandert. Het universum krimpt samen tot een cocon ter grootte van je pijn, een dimensie die zich strak om je hoofd spant en waarbuiten niets anders meer bestaat.
Je kunt pijn hebben aan je teen. Of aan je knie. Of aan je kont. Maar pijn aan het brein is een ander verhaal. Misschien omdat de pijn zo dicht bij de zetel van het bewustzijn zit. Maar als Dick Swaab gelijk heeft en we zíj́n ons brein, dan heb je geen migraine, dan bén je migraine.
De pijn is daarmee zo alomtegenwoordig dat het universum waarin je zit opgesloten maar één doel kent: zichzelf opheffen. Zichzelf uitwissen. Zo snel mogelijk. Zo grondig mogelijk.
Je vergeet je verantwoordelijkheden. Je geliefden. Je toekomst. Er is nog maar één gedachte: jezelf overhevelen naar de zoete, stille leegte van het niet-bestaan.
En dat, lieve mensen, is een angstaanjagende ervaring.
De moraal van dit verhaal is zoals altijd stuur geld, maar deze keer wilde ik tevens een beter begrip kweken van de migrainende medemens.
Afijn, u bent weer bijgepraat.
Na twee dagen in het verstikkende halfduister ga ik maar eens kijken of de buitenlucht nog iets te melden heeft.

Ik dank u voor uw aandacht.